Keçən həftə İsveçrənin Blatten kəndinə baş verən kütləvi buzlaq sürüşməsi nümayiş etdirir ki, dünyada ən sürətlə istiləşən qitə olan Avropa getdikcə daha təhlükəli bir yerə çevrilir.

Qaynarinfo "Euractiv"ə istinadən xəbər verir ki, dağıntının miqyası İsveçrə Alpları üçün misli görünməmişdir və bu, narahat edici bir tendensiyanın hissəsidir. Aprel 2024-cü ildə İtaliya sərhədinə yaxın Pits-Şerşen dağında baş verən oxşar sürüşmə təxminən eyni həcmdə qırıntı dağıdıb, baxmayaraq ki, daha az ziyanla. 2022-ci ildə İtaliyada Marmolada buzlağının sürüşməsi 11 nəfərin həyatına son qoyub.

"Avropa Alplarında potensial qeyri-sabitlik ehtimalı səbəbindən bir neçə sahə fəal nəzarət altındadır", deyə İsveçrə Federal Meşə, Qar və Landşaft Tədqiqat İnstitutunun (WSL) qonaq tədqiqatçısı Mixael Haas bildirib.

O bildirib ki, bu cür böyük hadisələrin tezliyinin artması gələcəkdə daha çox belə hadisə ilə üzləşəcəyimizə işarə edir: "Belə dağ və buzlaq sürüşmələri yalnız iqlim amilləri ilə baş verə bilməz. Uzunmüddətli geoloji hazırlıq tələb olunur".

Tədqiqatçılar qeyd edir ki, temperaturun artması yeraltı qatların əriməsində, daş sürüşmələrində və buzlağın irəliləməsinin sürətlənməsində əhəmiyyətli rol oynayıb. Haas daimi don torpağının əriməsi və buzlaqların geri çəkilməsini əsas sabitlik pozucu qüvvələr kimi göstərib.

"Bu, yüksək dağlıq ərazilərdə ümumi material sabitliyini pozur və buna görə də cari hadisədə əhəmiyyətli rol oynayıb", deyə alim bildirib.

Onun sözlərinə görə, Blatten kəndində baş verənə bənzər hadisələr nadir və istisna olsa da, Haas təhlükənin artdığı ilə bağlı xəbərdarlıq edib: "Vəziyyət düşündüyümüzdən daha sürətli pisləşmir. Lakin xəbərdarlıq və hazırlıq indi həlledici əhəmiyyət kəsb edir, xüsusən də Alplarda yaşayan və işləyənlər üçün".

Keçən il Avropa Ətraf Mühit Agentliyi xəbərdarlıq edib ki, Avropa digər bütün qitələrdən daha sürətlə istiləşir və artan iqlim risklərinə hazır deyil. Buzlaqların əriməsi heç də yerli problem deyil.

Qeyd olunur ki, yeni tədqiqat göstərir: ölkələr Paris Sazişinin istiləşməni 1,5°C ilə məhdudlaşdırmaq hədəfinə çatsalar belə, növbəti əsrlər ərzində dünya buzlaqlarının kütləsinin təxminən 47%-i itəcək. Lakin cari iqlim öhdəlikləri göstərir ki, dünya 2,7°C istiləşmə yolunda irəliləyir - bu ilin sonunda Braziliyada keçiriləcək COP30 sammitində liderlər öz məqsədlərini artırmasa.

Avropa Komissiyasının 2 iyulda 2040-cı ilə qədər istixana qazı emissiyalarının azaldılması ilə bağlı təklif təqdim etməsi və üzv dövlətləri artıq qaçılmaz hesab edilənə hazırlaşmağa çağırması gözlənilir. Avropa Komissiyasının nümayəndəsi deyib:

"Komissiyanın son milli enerji və iqlim planlarının qiymətləndirilməsində qeyd etdik ki, iqlim dəyişikliyinə davamlılıq və uyğunlaşma məsələlərinin həllində irəliləyiş qeyri-bərabərdir".

Rəsminin sözlərinə görə, bu səylərin genişləndirilməsi ən vacibdir. Avropanın iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma planının 2026-cı ildə təqdim edilməsi gözlənilir - üzvlər dövlətlərin hazırlıq və planlaşdırmada, habelə müntəzəm elmi əsaslı risk qiymətləndirmələri aparmasında dəstəklənməsi üçün.

Qeyd edək ki, 28 may tarixində Klyaynes Nestorn dağından düşən daşqın və daş sürüşmələrinin ağırlığı altında Birc buzlağı uçaraq İsveçrənin Vale bölgəsindəki Blatten kəndini dağıdıb. Bir neçə gün əvvəl təxminən 300 sakini təxliyə etmək mümkün olub ki, bu da böyük bir fəlakətin qarşısını alıb.

Aydın