Aİ Ukraynaya reparasiya kreditini ixtisar etdi: İndi nə qədər təklif edir?

Qaynarinfo "The Wall Street Journal”a istinadla yazır ki, Aİ indi Kiyevə qarşıdakı iki il ərzində təxminən 105 milyard dollar kredit verməyi təklif edir — bu, əvvəlki plandan azdır; əvvəlki plan ümumilikdə 186 milyard dollarlıq kredit nəzərdə tuturdu. Bu qərar ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyasının potensial sülh planı çərçivəsində istifadə etməyi təklif etdiyi rezervləri qorumağa imkan verəcək.

Avropa rəsmiləri bildirirlər ki, yeni plan vəsaitlərin böyük hissəsinin saxlandığı Belçikanın narahatlığını azaltmağa kömək edəcək. Brüssel ondan narahatdır ki, Moskva öz aktivlərinin istifadəsinə qarşı çıxarsa, ölkə böyük maliyyə riskləri ilə üzləşə bilər. Bəzi rəsmilər deyirlər ki, bu plan həmçinin Avropaya sülh prosesində təsir rıçaqları verir — çünki Aİ kənarda qalıb, ABŞ rəsmiləri isə Rusiya və Ukrayna ilə birbaşa danışıqlar aparırlar. Pullar yalnız sanksiyaların qaldırılmasına Aİ-nin razılığı olarsa, Rusiyaya qaytarıla bilər.

"Bugünkü təkliflərlə biz Ukraynaya özünü müdafiə etmək və sülh danışıqlarında güc mövqeyindən çıxış etmək üçün imkan yaradacağıq”, — Avropa Komissiyasının prezidenti Ursula fon der Lyayen bildirib.

Avropa İttifaqı Rusiyanın mərkəzi bankının təxminən 245 milyard dollarlıq aktivlərini özündə saxlayır — bu, Rusiyanın 2022-ci ildə Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı işğalından sonra tətbiq edilən sanksiyalar çərçivəsindədir. Təxminən 55 milyard dollarlıq aktivlər isə ABŞ və digər ölkələrdədir. Bu aktivlər Ukrayna üçün xilasedici ola bilərdi, çünki onun iqtisadiyyatı çətinliklə ayaqda qalır. Kiyev həm müdafiə səylərini, həm də Rusiya zərbələri ilə dağıdılmış həyati infrastrukturu bərpa etməyi maliyyələşdirmək arasında sıxılıb.

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski uzun müddətdir ki, Rusiyanın Ukraynaya reparasiya ödəməsini müdafiə edir və bildirir ki, Rusiya aktivlərinin istifadəsi Kiyevin yükünü azaldacaq və Moskvanı aqressiyasına görə ödəməyə məcbur edəcək.

İlkin plana uyğun olaraq, Aİ dondurulmuş aktivlər girovu ilə Ukraynaya kredit vermək niyyətində idi. Belə ki, Rusiya nə vaxtsa öz işğalına görə reparasiya ödəyəndə, Kiyev bu krediti qaytarmaq məcburiyyətində qalmayacaqdı — yəni Ukrayna ödəməyəcəkdi, krediti Rusiya ödəyəcəkdi.

Bu aktivlər Tramp administrasiyasının 28 maddəlik sülh planında ayrılmışdı. Rusiyanın iştirakı ilə hazırlanmış plana görə, bu aktivlərdən 100 milyard dollar ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi investisiya planına yönəldilməli, Ukraynanın müharibədən sonra bərpasına kömək etməli idi. Qalan vəsait isə ABŞ və Rusiyanın birgə iqtisadi layihələrinə ayrılacaqdı. Avropa rəsmiləri bu ideyanı rədd ediblər. Onlar təkid edirlər ki, aktivlər yalnız Ukraynaya kömək üçün istifadə olunmalıdır — bu mövqe hələ Co Bayden prezident olanda bütün G7 ölkələri tərəfindən razılaşdırılmışdı.

2 dekabrda Aİ-nin icra hakimiyyəti hüquqi həll təqdim edib ki, Belçikanın, əgər Macarıstan Moskvaya qarşı sanksiyaların uzadılmasına veto qoyarsa, milyardlarla avro ödəmək məcburiyyətindən yayınmasına imkan versin. Komissiya Aİ müqaviləsinin 122-ci maddəsindəki bir bəndə istinad etmək istəyirdi; həmin bənd üzv dövlətlərə "iqtisadi vəziyyətə uyğun tədbirlərlə bağlı həmrəylik ruhunda” qərar verməyə imkan verir. Lakin Brüssel bu variantdan da narazı qalıb.

3 dekabrda Avropa Komissiyasının prezidenti Ursula fon der Lyayen bildirib ki, Aİ qarşıdakı iki il üçün Ukraynanın maliyyə tələbatının üçdə ikisini — 90 milyard avronu — ödəməyi təklif edir, qalan hissəni isə beynəlxalq tərəfdaşlar təmin etməlidir.